HİZMET TESPİT DAVASI
- Av. Yunus Emre Aydın
- 17 Eki
- 6 dakikada okunur
📖 İçindekiler:
Hizmet Tespit Davası Nedir?
Hizmet tespit davası; işçinin, Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) hiç bildirilmeyen ya da eksik bildirilen çalışmalarının mahkeme kararıyla tespit edilmesini sağlayan dava türüdür.Bu dava sayesinde çalışanın, geçmişteki hizmetleri sosyal güvenlik kayıtlarına işlenir ve emeklilik, prim gün sayısı, sağlık ve işsizlik hakları korunur.Yargıtay’a göre bu davalar, kamu düzenini ilgilendiren ve “olumlu tespit davaları” niteliğinde olup, mahkeme re’sen araştırma yapmakla yükümlüdür.
Hizmet Tespit Davasının Dayanağı ve Niteliği Nedir?
Hizmet tespit davasının dayanağı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 86/9. maddesi ile, geçiş hükümleri bakımından 506 sayılı Kanun’un 79/10. maddesidir. Davanın niteliği tespit davasıdır.
Kimler Dava Açabilir ve Kime Karşı Açılır?
Davacı: 5510 sayılı Kanun’un 4/a bendi kapsamındaki işçiler. İşçi ölmüşse, mirasçıları ve hak sahipleri de dava açabilir.
Davalı: Sigortalıyı fiilen çalıştıran işveren veya işverenlerdir.
SGK’nın Konumu: SGK doğrudan davalı değildir; mahkemece re’sen haberdar edilir ve fer’i müdahil sıfatıyla davaya katılır.
Taşeron ve Alt İşveren Durumu: Asıl işverenin sorumluluğu devam ettiğinden, taşeron işçilerin davalarında her iki işveren de gösterilebilir.
Görevli ve Yetkili Mahkeme
Görevli mahkeme İş Mahkemeleri, bulunmadığı yerlerde Asliye Hukuk Mahkemeleri’dir. Yetki bakımından, davalı işverenin yerleşim yeri veya işin yapıldığı yer mahkemesi seçilebilir. Bu yetki kuralları 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ve HMK m. 6-11 hükümlerine dayanır. Davayı yetkisiz veya görevsiz mahkemede açmanız hak ve zaman kaybına yola açacağından iş hukuku avukatına danışmanız önerilir.
Hizmet Tespit Davasında Zamanaşımı
Hizmet tespit davasında, işveren tarafından Kuruma bildirilmeyen veya Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıkları yılın sonundan itibaren beş yıl içinde iş mahkemesine başvurarak hizmetlerinin tespitini isteyebilirler. Dava, bir eda değil, hukuki durumun tespitine yöneliktir; bu nedenle süresi “zamanaşımı” değil hak düşürücü süre olarak kabul edilir
Davanın beş yıllık hak düşürücü süresi, hizmetin geçtiği yılın sonundan itibaren başlar. Bu süre, taraflar ileri sürmese dahi hâkim tarafından re’sen dikkate alınır. Hak düşürücü süreye riayet edilmeden açılan dava masraf ve zaman kaybı yaratacağından iş hukuku avukatına danışmanız önerilir.
Dava Şartları ve Arabuluculuk Durumu
Hizmet tespit davaları, zorunlu arabuluculuk kapsamı dışındadır. Çünkü bu davalar kamu düzenine ilişkin olup, tarafların serbest iradesiyle sona erdirilemez. Davacı, arabulucuya başvurmadan doğrudan iş mahkemesinde dava açabilir. Bunun dışında, davacının hukuki yararının bulunması ve hizmetlerin Kurumca daha önce tespit edilmemiş olması gerekir.
Hizmet Tespit Davası Nasıl İspat Edilir ?
İspat yükü genel olarak işçiye ait olsa da mahkeme kamu düzeni gereği kendiliğinden araştırma yapabilir. Kullanılabilecek başlıca deliller şunlardır:
Ücret bordroları, maaş dekontları, puantaj kayıtları,
Tanık beyanları (bordro tanıkları, komşu işyeri çalışanları),
SGK ve vergi dairesi kayıtları, müfettiş raporları,
İş yerinde çekilmiş fotoğraflar, e-postalar, kamera kayıtları.
Mahkeme, sadece taraf tanıklarıyla yetinmez; gerektiğinde aynı işyerinde veya komşu işyerlerinde çalışan kişileri de dinler.Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin 2023/6149 E. kararı bu ilkeyi açıkça vurgulamıştır. Delillerinizi toplarken değerlendirirken iş hukuku avukatına danışmanız önerilir.
Hizmet Tespit Davası Aşamaları
Dilekçe: Çalışma dönemi, işveren bilgileri ve deliller açıkça belirtilir.
SGK ihbarı: Mahkeme tarafından re’sen yapılır.
Delil toplama: Belgeler ve tanıklar sunulur; gerekirse müzekkereler yazılır.
Karar: Tespit edilen çalışma süresi ve prime esas kazanç mahkeme ilamına geçer. Bu ilam, işverenin SGK’ya vermediği bildirge yerine geçer ve SGK kayıtları buna göre düzeltilir.
Not: Dilekçe yazım süreci HMK kapsamından titizlikle yürütülmesi gerekeceğinden bu hususta iş hukuku avukatına danışmanız önerilir. Son dönemlerde özellikle vatandaşlar yapay zekaya dilekçe hazırlatarak dava açmakta ve hak kaybına uğramaktadır.
Hizmet Tespit Davasının Sonuçları ve Etkileri
Sigortalılık Kaydının Tescili: Tespit edilen dönem SGK hizmet dökümüne işlenir.
Geriye Dönük Primler: İşveren adına prim ve gecikme zamları tahakkuk ettirilir.
İşçilik Alacaklarına Etkisi: Hizmet tespiti kararı, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı gibi davalar için kesin delil niteliğindedir; diğer davalarda bekletici mesele yapılabilir.
İcra Durumu: Hizmet tespit davaları, bir hukuki durumun varlığını saptayan "tespit" davalarıdır. Bu nedenle, kararın kendisi doğrudan icraya konulmaz. Ancak kararın kesinleşmesiyle birlikte SGK, işverene karşı prim alacakları için icra takibi başlatabilir. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi'nin 2013/5884 E. sayılı kararında, "Hizmet tespit davalarıyla belirlenen Kurum alacaklarında, zamanaşımının başlangıcı hizmet tespit kararının kesinleşmesinden başlamaktadır..." denilerek bu durum açıklanmıştır. Bununla birlikte, tespit davası devam ederken, bu davanın sonucuna bağlı olarak emeklilik aylığı gibi bir eda davası açılabilir ve ilk davanın sonucu bekletici mesele yapılır. (Yargıtay 21. HD, 2013/2782 E.).
1999 Öncesi Çalışmalar ve EYT Bağlantısı
8 Eylül 1999 öncesi çalışmalar, özellikle EYT kapsamında emeklilik hakkı için önem taşır. Ancak bu döneme ilişkin davalarda da kural olarak 5 yıllık hak düşürücü süre geçerlidir.İstisnai olarak işe giriş bildirgesi verilmiş veya Kurum incelemesi yapılmışsa süre işlemez. Bu davalarda delillerin eski olması nedeniyle tanık beyanlarının tutarlılığı büyük önem taşır.
1 Günlük Hizmet Tespit Davası
Bazı işçiler, yalnızca bir günlük çalışma başlangıcının tespitiyle emeklilik tarihlerini öne çekmek isterler. Yargıtay’a göre, işe giriş bildirgesi verilmiş ancak prim yatırılmamışsa, mahkeme fiilî çalışmayı araştırır ve gerçek başlangıç tarihini esas alabilir.
Yurt Dışında Çalışanların Hizmet Tespit Davası
Yurt dışında çalıştırılan Türk işçileri de topluluk sözleşmesi kapsamındaki istisnalar dışında, Türkiye’deki işverenlerine karşı hizmet tespiti talep edebilir.
Kapanmış Şirkete Karşı Hizmet Tespit Davası
Tasfiye edilmiş veya ticaret sicilinden silinmiş şirketlere karşı doğrudan hizmet tespiti davası açılamaz. Öncelikle ihya davası açılarak tüzel kişilik canlandırılır; ardından hizmet tespiti davası görülür. İhya davası, hizmet tespit davasında bekletici mesele yapılır.
Emekli Olduktan Sonra Çalışanların Hizmet Tespit Davası
Emekli olduktan sonra çalışanlar da SGK destek primine tabi dönemler için hizmet tespiti isteyebilir.
Hizmet Tespit Davası Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Hizmet Tespit Davasında Avukat Ücreti Ne Kadardır?
Hizmet tespit davasında avukatlık ücreti, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi (AAÜT)’ne göre asgari 30.000,00 TL’dir. Ayrıntılı bilgi için iş hukuku avukatına danışmanız önerilir.
Hizmet Tespit Davasında Ne Kadar Masraf Olur?
Hizmet Tespit Davalarının masrafları genellikle maktu harç olarak adlandırılır. Maktu harç, dava açma, yürütme ve sonuçlandırma sürecinde ortaya çıkan maliyetleri kapsayan bir ücret türüdür. Bunun yanında gider avansı ödenir. Ayrıntılı bilgi için iş hukuku avukatına danışmanız önerilir.
Hizmet Tespit Davası Bilirkişiye Gider Mi?
Hizmet tespit davasında sürenin tespiti için, iş sözleşmesinin başlangıç ve bitiş tarihleri, çalışma şekli ve iş ilişkisinin kesintisizliği gibi hususlar incelenir. Bu konuda sıklıkla bilirkişi incelemesine başvurulur.
Hizmet Tespit Davasını Kazandım Şimdi Ne Olacak?
Hizmet tespit davası kazanıldığında ve kesinleştiğinde, mahkeme kararı SGK'ya gönderilir. SGK, işverenin geçmişe dönük prim borcunu hesaplayarak ödemesini talep eder. İşveren bu borcu ödemezse, SGK icra takibi başlatabilir.
Hizmet Tespit Davası Adli Tatilde Görülür Mü?
Evet. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 103. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendi uyarınca hizmet akdi veya iş sözleşmesi sebebiyle işçilerin açtıkları davalar ilk derece mahkemesince adli tatilde görülebilmektedir.
Geçmişte Sigortasız Çalıştım Ne Yapmalıyım?
Sigortasız çalıştığınız süreler için hizmet tespit davası açabilirsiniz.
Sigortasız Çalıştım İşvereni Nereye Şikâyet Edebilirim?
İşvereniniz sigortasız çalıştırdıysa; ALO 170 üzerinden Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezine, CİMER'e veya işverenin bulunduğu il ve ilçedeki Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuru yapabilirsiniz.
Sigortasız İşçi Çalıştırmanın Cezası Ne Kadar 2025?
İşçi işe başlamış ancak SGK beyannamesi verilmediyse asgari ücret tutarında para cezası verilir. Bu tutar 26.005,50 TL’dir. Denetim veya şikâyet sonucu tespit edilirse 52.011,00 TL’dir. 1 yıl içinde tekrar tespit edilirse 130.027,50 TL’dir. 1 ay sigortasız çalıştırma yapıldıysa 52.011,00 TL’dir. 3 ay sigortasız çalıştırma yapıldıysa 156.033,00 TL’dir. 1 yıl sigortasız çalıştırma yapıldıysa 624.132,00 TL’dir.
Hizmet Tespit Davasında Zorunlu Arabuluculuk Var Mı?
Hayır. Kamu düzeni niteliği gereği zorunlu arabuluculuk uygulanmaz.
Hizmet Tespit Davası Ne Kadar Sürer?
Ortalama 1 – 2 yıl arasında tamamlanır; istinaf ve temyiz süreçleri eklenirse 3-4 yılı bulabilir.
Hizmet Tespit Davasında Kanıt Olarak Neler Sunulabilir?
Bordro, dekont, tanık ifadesi, müfettiş raporu, e-posta, fotoğraf gibi her türlü kanıt sunulabilir. Delillerin toplanması ve değerlendirilmesi için titiz bir süreç yönetilmesi gerekeceğinden iş hukuku avukatına danışmanız önerilir.
Kapanmış Şirkete Karşı Dava Açabilir Miyim?
Evet, önce ihya davası açılır, ardından hizmet tespiti davası görülür. Birlikte açılırsa mahkeme ihya davasını bekletici mesele yapabilir.
Sonuç ve Değerlendirme
Hizmet tespit davaları, sigortasız veya eksik sigortalı çalışanların sosyal güvenlik haklarını korumak için başvurabileceği en etkili yasal yollardan biridir. Bu dava sayesinde işçinin geçmiş çalışma süreleri SGK kayıtlarına işlenir, prim gün sayısı tamamlanır ve emeklilik hakkı güvence altına alınır. Yargıtay kararlarında da vurgulandığı üzere, hizmet tespit davası yalnızca bireysel menfaatleri değil, aynı zamanda sosyal güvenlik sisteminin bütünlüğünü koruyan kamu düzenine ilişkin bir dava türüdür. Davanın başarıya ulaşabilmesi için beş yıllık hak düşürücü süreye uyulması, doğru işverenin davalı olarak gösterilmesi ve tanık ile belge delillerinin eksiksiz sunulması büyük önem taşır. Sigortasız çalıştığınızı düşünüyorsanız veya geçmiş çalışmalarınız SGK’ya eksik bildirildiyse, süreci bir iş hukuku ve hizmet tespit davaları avukatının desteğiyle yürütmeniz hak kaybı yaşamamanız açısından kritik önemdedir.
⚠️ Yasal Uyarı / Bilgilendirme Notu
Bu makale yalnızca genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Buradaki açıklamalar, somut olayınıza özel hukuki görüş veya danışmanlık niteliği taşımaz. Her hizmet tespit davası kendi koşulları içinde değerlendirilir; bu nedenle bir iş hukuku avukatına danışmanız tavsiye edilir.
Yorumlar