2 Gündüz 2 Gece 2 İzin (2+2+2) Çalışma/Vardiya Sistemi

2 Gündüz 2 Gece 2 İzin (2+2+2) Çalışma/Vardiya Sistemi Nedir?

Bu sisteme göre işçi 2 gün gündüz vardiyasında çalışır, ardından 2 gün gece vardiyasında çalışır, ardından ise 2 gün dinlenme yapar. Türkiye’de birçok özel güvenlik şirketi, fabrika ve üretim tesisi, kesintisiz faaliyet sağlamak için 2 gündüz, 2 gece, 2 izin şeklinde vardiya sistemi uygular. “2+2+2 sistemi” , “2 gündüz, 2 gece, 2 izin sistemi” veya “2 gündüz, 2 gece 2 off” olarak bilinen bu düzen, hem işçi hakları hem de fazla mesai hesabı açısından özel kurallar içerir.

2 Gündüz 2 Gece 2 İzin (2+2+2) Sistemi Nasıl İşler?

Bu sistemde işçi genellikle 08.00-20.00 arası gündüz, 20.00-08.00 arası gece vardiyasında çalışır; iki gün gündüz, iki gün gece çalıştıktan sonra iki gün izin kullanır. Altı haftalık bir döngü içinde haftalık çalışma günleri ve gece-gündüz dağılımı değişir. Bu nedenle haftalık çalışma süresi her hafta aynı değildir ve fazla mesai hesabı klasik yöntemden farklı yapılır.

2 Gündüz 2 Gece 2 İzin (2+2+2) Sistemiyle Çalışan İşçinin Fazla Mesaisi Nasıl Hesaplanır?

2 gün gündüz, 2 gün gece, 2 gün izin şeklinde çalışma yapan işçilerin fazla çalışma süresi ve fazla çalışma ücreti hesabı bakımından Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 20.12.2018 tarihli emsal kararı (E. 2015/27257, K. 2018/23751) yol gösterici niteliktedir.  

Yargıtay, emsal dosyada işçinin 08.00-20.00 ve 20.00-08.00 (sabah 8 akşam 8) vardiyalarında çalıştığını tespit etmiş; yasal ara dinlenme süresi olarak 1,5 saat ara dinlenme düşülerek fiili çalışma süresini 10,5 saat olarak kabul etmiştir. Bu şekilde, haftalık çalışma gün ve saatleri kendisini 6 haftada bir tekrarlayan bir döngü halindedir.

Buna göre işçi;

• 1. haftada 2 gün gündüz, 2 gün gece, 2 gün dinlenme, 1 gün gündüz,

• 2. haftada 1 gün gündüz, 2 gün gece, 2 gün dinlenme, 2 gün gündüz,

• 3. haftada 2 gün gece, 2 gün dinlenme, 2 gün gündüz, 1 gün gece,

• 4. haftada 1 gün gece, 2 gün dinlenme, 2 gün gündüz, 2 gün gece,

• 5. haftada 2 gün dinlenme, 2 gün gündüz, 2 gün gece, 1 gün dinlenme,

• 6. haftada 1 gün dinlenme, 2 gün gündüz, 2 gün gece, 2 gün dinlenme şeklinde çalışmaktadır.

Yani, işçinin haftalar itibari ile çalıştığı gündüz ve gece mesai sayısı ile dinlenme gün sayısı değişmektedir. 12 saatlik gece çalışmasından 1,5 saat ara dinlenmesi düşüldüğünde bulunan 10,5 saat fiili çalışmanın 3 saati gece fazla mesaisidir.

• 1. hafta, 5 gün çalışma olduğundan, bu çalışmaların gece veya gündüz yapılması gözetilmeksizin haftalık 45 saati aşan kısmı 7,5 saat fazla mesai etmektedir. Gece çalışmasından doğan haftalık fazla mesai ise 6 saattir.

• 2. hafta, 1. hafta gibidir.

• 3. hafta 5 gün çalışma olduğundan, bu çalışmaların gece veya gündüz yapılması gözetilmeksizin haftalık 45 saati aşan kısmı 7,5 saat fazla mesai etmektedir. Gece çalışmasından doğan haftalık fazla mesai ise 9 saattir.

• 4. hafta, 3. hafta gibidir.

• 5. hafta 4 gün çalışma olduğundan, bu çalışmaların gece veya gündüz yapılması gözetilmeksizin haftalık 45 saati aşan kısmı, yani normal fazla mesai bulunmamaktadır. Bununla birlikte gece çalışmasından doğan haftalık fazla mesai ise 6 saattir.

• 6. hafta, 5. hafta gibidir.

  
  

Yukarda açıklandığı üzere işçinin fiilen çalıştığı saatlerin nasıl hesaplandığına göre gece gündüz farkı gözetilmeksizin haftalık 45 saat aşan normal fazla mesaisi ve gece mesaisi farklı miktarlarda çıkmaktadır. İşçi bu saatleri, hesaplama şekli ne olursa olsun zaten çalışmış bulunduğundan, her hafta için işçinin lehine olan hesaplama tercih edilmelidir. Neticeten işçinin 1. ve 2. haftalarda 7,5'ar saat, 3. ve 4. haftalarda 9'ar saat, 5. ve 6. haftalarda 6'şar saat fazla mesai yaptığı kabul edilerek sonuca gidilmelidir. Ayrıca gece çalışmalarından doğan fazla mesailerin nasıl hesaplandığı hususuyla ilgili İş Hukukunda Gece Çalışması: Süre, Ücret ve Haklar başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz. Ayrıca bu sistem 12/24 Çalışma Sistemiyle de benzerlik göstermektedir.

2 Gündüz 2 Gece 2 İzin (2+2+2) Sistemiyle Çalışan İşçinin Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti (UBGT) Nasıl Hesaplanır?

Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçi çalıştığı günün iki katı miktarında toplam ücrete hak kazanır. İşçi şayet tatil gününde çalışmamışsa yalnızca günlük ücreti ödenir. Bir diğer anlatımla işçi UBGT çalışması yapmışsa normal ücret + ilave UBGT ücretine hak kazanmaktayken çalışma yapmamışsa normal günlük ücrete hak kazanır. İşçilik alacakları talepli davalarda işçi tüm UBGT günlerinde çalışma yaptığını iddia ettiyse, tanıklar da bu iddiayı doğruladıysa ve hangi UBGT günlerinde çalışma yapıldığı net olarak tespit edilemiyorsa tüm UBGT günlerinde çalışma yapıldığı doğrudan kabul edilmez.  Bu çalışma sisteminde işçi bazı haftalarda 5 gün, bazı haftalarda 4 gün çalışmaktadır. Çalışma döngüsü kendisini 6 haftada bir tekrar ettiğinden, işçinin çalışma yapmadığı günler ile çalışma yaptığı günler karşılıklı incelendiğinde tüm UBGT günlerinin 2/3’ünde çalışma yapmış olabileceği kabul edilerek hesaplama yapılır.

2 Gündüz 2 Gece 2 İzin (2+2+2) Sistemiyle Çalışan İşçinin Hafta Tatili Ücreti Nasıl Hesaplanır?

4857 sayılı İş Kanunu’na göre; işçilere tatil gününden önce 63. maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir. Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir. Hafta tatili ücreti gününde 7,5 saatten fazla çalışma yapılmış olsa dahi hesaplama 7,5 saatlik ücreti nazara alınarak yapılmalıdır. (Y9HD. 2016/34665 E. 2020/19098 K.) Hafta tatili çalışma süresinin 7,5 saatten az olsa da her hafta tatili günü için günlük yevmiyenin 1,5 katı üzerinden hafta tatili ücreti hesaplanmalıdır. (Y9HD. 2015/22507 E. 2018/19393 K.). Hafta tatili hesaplamasında 7,5 saatin üstündeki fiili çalışmalar ise fazla çalışma ücreti hesabında ayrıca incelenir. Ancak 2 Gündüz 2 Gece 2 İzin (2+2+2) Sistemiyle Çalışan işçi zaten 2 gün izin kullanımı yaptığından bu çalışma sisteminde hafta tatili ücretine hak kazanılamaz. Bazen başka işçinin izinli olması, raporlu olması vb. durumlarda işçiler 2 günlük dinlenme günlerinde de çalıştırılabilmektedir. Bu gibi durumlarda ise yukarıda anlatıldığı üzere koşulları oluşmuşsa hafta tatili ücreti alacağı hesabı yapılabilmektedir.

2+2+2 Çalışmaya Dayalı İş Davalarında Dikkat Edilecek Hususlar

Ara dinlenme (mola) süresi mutlaka düşülmelidir. İşçi ara dinlenmeyi fiilen kullanamıyorsa ispat etmesi gerekir. Ara dinlenme (mola) süreleri ile ilgili ayrıntılı bilgi için ilgili yazımızı inceleyebilirsiniz.

Haftalık 45 saat sınırı ve gece 7,5 saat sınırı ayrı ayrı kontrol edilmelidir. İşçi lehine yöntem seçilmelidir. Aynı saat hem haftalık hem gece fazla mesaisi kapsamına giriyorsa çifte mesai ücreti değil, yüksek olan tutar dikkate alınır.

2+2+2 Sisteminde İşverenin Sorumluluğu

İşveren, İş Kanunu’nun 41. maddesi gereğince fazla çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayını almak zorundadır. Ayrıca fazla çalışmaların ücret bordrosunda ayrı gösterilmesi ve ücretinin her ay ödenmesi gerekir. Aksi halde, işçi dava açarak geriye dönük beş yıllık fazla mesai alacağını talep edebilir. Özel güvenlik görevlileri için gece 7,5 saatten fazla çalışmaları için ayrıca yazılı onaylarının alınması gerekmektedir. Ayrıntılı bilgi için Özel Güvenlik Görevlilerinin Çalışmaları hakkındaki yazımızı inceleyebilirsiniz.

2+2+2 Çalışan İşçinin Hakları ve Talep Edilebilecek Alacaklar

2+2+2 sisteminde çalışan işçi, gerekli ispat koşullarını sağladığında şu alacakları talep edebilir:

• Fazla mesai ücreti

• Hafta tatili ücreti (istisnaen doğar.)

• UBGT (ulusal bayram ve genel tatil) ücreti

• Kıdem ve ihbar tazminatı (iş akdi sona ermişse)

• Yıllık izin, prim ve diğer yan haklar

Sık Sorulan Sorular (SSS)

2+2+2 sistemi nedir?

İki gün gündüz, iki gün gece çalışıp iki gün izin yapılan 6 günlük vardiya döngüsüdür. 24 saat kesintisiz üretim veya güvenlik hizmetlerinde sıklıkla uygulanır.

“2+2+2 off” ne demek?

“Off”, çalışılmayan izin gününü ifade eder. Yani 2 gündüz, 2 gece çalışmadan sonra gelen 2 gün tatil dönemidir.

2+2+2 sisteminde sabah 8 akşam 8 vardiya sistemi nedir?

Bu ifade, 12 saatlik vardiyayı belirtir. Çalışma 08:00–20:00 veya 20:00–08:00 saatleri arasında yapılır. Ancak İş Kanunu’na göre ara dinlenme düşülse bile fiili çalışma 11 saati geçemez; gece kısmı 7,5 saati aşarsa fazla mesai doğar. 12/24 çalışma sisteminde de sıklıkla uygulanır.

2+2+2 sisteminde 12 saat vardiya sistemi yasal mı?

Evet, ara dinlenmeler fiilen kullandırılıyor ve haftalık toplam süre 45 saati geçmiyorsa yasaldır. Ancak gece vardiyasının 7,5 saati aşan kısmı “gece fazla mesaisi” sayılır.

2+2+2 ile 12/24 veya 12/36 sistemi aynı mı?

Hayır. 12/24 veya 12/36 sisteminde işçi 12 saat çalışıp 24 veya 36 saat dinlenir. 2+2+2’de ise 2 gün gündüz, 2 gün gece, ardından 2 gün izin şeklinde döngü vardır.

2+2+2’de 12 saatte ara dinlenme ne kadardır?

Yargıtay uygulamasında 12 saatte toplam 1,5 saat ara dinlenme kabul edilir. Bu sürenin fiilen kullandırılması zorunludur; kullanılmıyorsa fazla mesaiye eklenir.

2+2+2 sisteminde gece çalışmasında 7,5 saat sınırı nasıl işler?

Gece 20:00–06:00 arasındaki çalışmaların 7,5 saati aşan kısmı fazla mesai sayılır. 12 saatlik gece vardiyasından ara dinlenme çıkarıldığında kalan 10,5 saatin 7,5 saati aşan kısmı için fazla mesai ücreti ödenir.

2+2+2’de haftalık 45 saat sınırı nasıl aşılır?

Döngü nedeniyle bazı haftalar 48–50 saati bulabilir. Bu durumda haftalık fazla mesai oluşur ve işçiye %50 zamlı ücret ödenir.

2+2+2 sisteminde hafta tatili hakkı var mı?

Sistem gereği iki gün izin (off) verildiğinden genelde hafta tatili bu izinlerde kullandırılır. Ancak izin günlerinde fiilen çalıştırma varsa ayrıca hafta tatili ücreti doğabilir.

2+2+2 sisteminde UBGT (ulusal bayram-genel tatil) günlerinde çalışana ne ödenir?

UBGT günlerinde çalışana o günün normal ücretine ek olarak bir yevmiye daha ödenir. Çalışılmadıysa yalnız normal günlük ücret ödenir.

2+2+2 sisteminde fazla mesai için işçi onayı gerekir mi?

Evet, İş Kanunu’na göre fazla mesai için yazılı onay şarttır. Özel güvenlikte gece 7,5 saati aşan çalışmalar için de ayrıca yazılı onay alınmalıdır.

2+2+2 sisteminde 12 saatlik vardiyada ara dinlenme verilmezse ne olur?

Fiilen kullanılmayan ara dinlenme süreleri çalışma süresine eklenir ve fazla mesai olarak ücrete yansıtılır.

2+2+2 sisteminde ücret hesaplaması nasıl yapılır?

Fazla mesai, UBGT ve hafta tatili ücretleri ayrı ayrı tespit edilip bordroda gösterilmelidir. Gece fazla mesaisi, normal fazla mesaiyle çakışıyorsa işçi lehine olan yüksek tutar uygulanır.

2+2+2 sisteminde hak kaybı yaşarsam ne yapabilirim?

Bordro, vardiya çizelgesi, puantaj ve tanık anlatımlarıyla fazla mesai, UBGT ve ara dinlenme ihlalleri ispat edilerek geriye dönük 5 yıl için iş hukuku avukatına danışılarak işçilik alacağı davası açılabilir.

Güvenlik 2 gündüz 2 gece 2 izin nedir ?

Özel güvenlik görevlisinin 2 gün gündüz vardiyasında, 2 gün gece vardiyasında çalıştıktan sonra 2 gün izin yaptığı sisteme denir.

2 gündüz 2 gece 2 off ne demek ?

İşçinin 2 gün gündüz vardiyasında, ardından 2 gün gece vardiyasında çalışıp ardından ise 2 gün izin yaptığı sisteme verilen addır. "Off" kelimesi izin günü anlamında kullanılır.

2+2+2 vardiya sistemi yasal mı?

2+2+2 sistemi yasal olmakla birlikte, çalışma sürelerinin sınırları ve ödemelerin şeffaflığı işverenin sorumluluğundadır. İşçiler, bu sistemde hak kaybı yaşadıklarında alanında uzman bir işçi avukatı desteğiyle yasal yolları izleyebilir.

2 gündüz 2 gece 2 izin fazla mesai kaç saat?

2+2+2 vardiya sistemi fazla mesai hesabında, vardiyalar 6 haftalık döngüyle tekrar ettiğinden genel olarak 1. ve 2. haftalarda 7,5'ar saat, 3. ve 4. haftalarda 9'ar saat, 5. ve 6. haftalarda 6'şar saat fazla mesai yaptığı görülür. 2 gece 2 gündüz, 2 off çalışma sistemi fazla mesai hesaplama şekli bu döngülere göre incelenir.

Sonuç ve Değerlendirme

2+2+2 vardiya sistemi (iki gündüz, iki gece, iki izin), özellikle güvenlik, üretim ve vardiyalı hizmet sektörlerinde yaygın olarak uygulanmakta olup, kesintisiz faaliyeti sağlarken işçi açısından fazla mesai, ara dinlenme ve gece çalışma sınırları bakımından özel hukuki sonuçlar doğurur. Yargıtay içtihatlarına göre 12 saatlik vardiyada 1,5 saat ara dinlenme düşülmeli, gece çalışmalarında 7,5 saati aşan süreler fazla mesai olarak kabul edilmelidir. Ara dinlenme süreleri daha az veriliyorsa ayrıca ispat edilmelidir. Ayrıca sistemin altı haftalık döngüsü nedeniyle bazı haftalarda 45 saatin aşılması söz konusu olabilir; bu durumda işçinin lehine yöntemle fazla çalışma hesabı yapılmalıdır.

İşverenin, fazla mesai için yazılı onay alması, bordrolarda fazla mesaiyi açık biçimde göstermesi ve ücretleri her ay eksiksiz ödemesi yasal yükümlülüktür. Aksi halde, işçi geriye dönük beş yıl içinde fazla mesai, UBGT ve varsa hafta tatili alacaklarını iş mahkemesinde işçilik alacağı davası yoluyla talep edebilir.

Uygulamada en sık yapılan hatalar, ara dinlenmenin fiilen kullandırılmaması, gece 7,5 saat sınırının ihlali ve 45 saatlik haftalık kontrolün yanlış yapılmasıdır. Bu ihlaller hem işçilik alacağı doğurmaktadır. İşçi, bu haklarını ispat etmek için vardiya çizelgeleri, puantaj kayıtları, elektronik giriş-çıkış verileri ve tanık anlatımlarına dayanabilir.

Sonuç olarak; 2+2+2 sistemi hukuken geçerli olmakla birlikte, çalışma sürelerinin sınırları ve ödemelerin şeffaflığı işverenin sorumluluğundadır. İşçiler, bu sistemde hak kaybı yaşadıklarında alanında uzman bir işçi avukatı desteğiyle yasal yolları izleyebilir. Bu nedenle her işçi, 2+2+2 vardiyasında fiili çalışma süresini, dinlenme hakkını ve fazla mesai ödemelerini düzenli kontrol etmeli; uyuşmazlık halinde delil saklama ve zamanaşımı süresine dikkat etmelidir.

⚠️Yasal Uyarı

Bu makale, genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup her somut olayın özellikleri farklılık gösterebilir. Buradaki açıklamalar kesin hukuki görüş veya mütalaa niteliğinde değildir. İşçilik alacağı davalarında, çalışma saatleri, vardiya sistemi, fazla mesai hesaplaması, UBGT ve hafta tatili ödemeleri; iş sözleşmesi, puantaj, bordro, işyeri uygulaması, tanık beyanı ve delil durumuna göre değişebilir. Makalede yer verilen örnek hesaplamalar, mahkeme veya bilirkişi tarafından yapılacak teknik değerlendirmelerin yerine geçmez. Hak kaybı yaşamamak için, işveren yükümlülüklerine uyulmayan durumlarda bir iş hukuku avukatına başvurulması önerilir. Bu metin, hukuki danışmanlık veya avukat–müvekkil ilişkisi oluşturmaz. İçerik, kaynak gösterilmek koşuluyla alıntılanabilir; ticari kullanım, çoğaltma veya yeniden yayınlama izne tabidir. İş hukuku, fazla mesai, 2+2+2 vardiya sistemi ve işçi haklarına dair profesyonel hukuki destek için işçi avukatı / iş hukuku avukatı danışmanlığı alınması tavsiye edilir.